● در ادامه شرح نامه حضرت امیرالمومنین علیهالسلام به امام حسن و امام حسین علیهماالسلام و در توضیح فراز «وَ اعْمَلَا للأجْرِ» برای اجر و پاداش عمل کنید:
باید از روزمرگی و بیهودگی در زندگی پرهیز داشته باشیم و طبق بیان قرآن کریم «أَفَحَسِبتُم أَنَّمَا خَلَقنَکُم عَبَثا وَأَنَّکُم إِلَینَا لَا تُرجَعُونَ» زندگی را عبث نگیریم و مراحل مختلف زندگی چون خورد، خواب و اشتغالات دیگر، ما را غافل نکند و روزها و شبها را بیهوده سپری نکنیم.
● به تعبیر قرآن کریم «أَنَّمَا الْحَیَاهُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَهٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ» انسان در کودکی گرفتار لهو و لعب، در جوانی به دنبال زینت و سپس در بزرگسالی مشغول تکثیر در اموال و اولاد میشود و ناگهان هم بانگی برآمد و خواجه مرد. آخر این زندگی چیست؟! و چه نتیجهای از این زندگی حاصل میشود؟
بنابراین فرمایش امیرالمومنین علیهالسلام اعمال را برای رسیدن به پاداش قرار دهید؛ یعنی جهت دادن به امور و هدفدار بودن زندگی و در واقع به جا آوردن امور روزمره با هدف و نیت خیر و تنها به دنبال گذران زندگی نباشیم. اگر نیت و هدفی در زندگی نباشد، اجر و پاداشی بر آن مترتب نخواهد بود.
● نفس در سایه تربیت به مراتب عالی صعود میکند و اعمال و رفتار شایسته از انسان صادر میشود.
قرآن کریم آثار فراوانی برای اعمال صالح برشمرده است، از جمله:
«الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَمِلُواْ الصَّالِحَاتِ طُوبَى لَهُمْ وَحُسْنُ مَآبٍ»: سعادت و حسن عاقبت
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ کَانَتْ لَهُمْ جَنَّاتُ الْفِرْدَوْسِ»: بهشت
«فَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَهٌ وَرِزْقٌ کَرِیمٌ»: رزق و روزی دنیوی و اخروی
«وَالَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَنُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ»: مغفرت و آمرزش گناهان
«إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمَنُ وُدًّ»: محبوب شدن در میان مردم
● کیفت عمل مهم است نه کمیت و مقدار آن. چه بسا گاهی فردی دائم در حال نماز است و روزها روزه میگیرد و شبها عبادت میکند یعنی کمیت عمل بالا است اما کیفیت ندارد و به نتیجهای نمیرسد و گاهی یک نفر با یک «یا الله» توجه به مبداء دارد و با همان یک جمله به نتیجه میرسد. همچنین گاهی یک عمل کوچک بد، طوفان و آشوبی در جامعه به پا خواهد کرد. عمل باید با نیت همراه باشد و عمل روح داشته باشد و نیت خیر همان روح عمل است. مبنای عمل نباید به دست آوردن قدرت و ثروت و اهداف شر باشد.
● اعمال خیر مراتب دارد، گاهی محدود به نجات خود شخص و خانواده او است و گاهی هم ناظر به نجات جامعه و مردم است و هدف و نیت بلندی در نیت عمل خیر نهفته است.
به هرحال نفس را باید تربیت کرد و ازرش و قیمت نفس فقط بهشت است. ما در حال از دست دادن سرمایه عمر هستیم و باید در قبال از دست دادن سرمایه عمر بهایی بگیریم و ثمن نفس جنت است و به کمتر از آن نباید راضی شد. خداوند همتهای بلند و کارهای بزرگ و ارزشمند را دوست میدارد و کارهای سفله و کوچک به خصوص اگر شر باشد را مکروه و ناپسند میدارد. بنابراین باید اعمال ما دارای نیتهای خیر و اهداف عالی باشد، إن شاءالله.