مخاطب امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر که انگیزۀ اصلی آن دلسوزی و خیرخواهی است، تنها مردم نیستند

حضرت آیت الله یثربی با بیان اینکه یکی از اعمال مومنان در ماه رمضان تضرع به درگاه الهی و استغفار از گناهان است یادآور شدند: خداوند رحمان توبه‌پذیر است و در همه گاه مسیر توبه و بازگشت از مسیر ضلالت و گمراهی بندگان را باز گذاشته است.

ایشان در تبیین شرط پذیرش توبه از جانب خداوند خاطرنشان کردند: بنا به آیات و روایات از جمله در حدیثی از امام رضا علیه السلام، استغفار زبانی از گناه، بدون پشیمانی قلبی و دلی پذیرفته نمی‌شود.

فقیه برجسته حوزه علمیه قم در خطبه دوم نماز عید فطر کاشان، با اشاره به رواج مباحث و دیدگاههای مختلف در بحث امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر در جامعه طی هفته‌ها و ماه‌های اخیر به تبیین فقهی این دو فریضه پرداختند و یادآور شدند: این دو واجب شروط و مراتبی دارد اما تفاوت آن با نماز و روزه که واجب عینی و همگان مکلف به انجام آنها هستنند، در این است که امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر واجب کفایی هستند یعنی اگر شخص یا اشخاصی آنها را در قبال افرادِ مرتکب منکر اعمال کردند، از عهده بقیه ساقط است.

حضرت آیت الله یثربی با برشمردن برخی از شروط انجام فریضه امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر از سوی مکلفین و آمران به معروف و نهی از منکر تصریح کردند: در وهله اول، آمر به معروف و ناهی از منکر باید منکر و معروف را بشناسد و بداند کدام اعمال معروف و کدام منکر هستند، یعنی کسی که آگاه به آنها نیست، حق ورود به این عرصه را ندارد.

ایشان ادامه دادند: شرط دیگر آن است که آمر به معروف و ناهی از منکر باید احتمال بدهد که توصیه او در فرد مخاطب اثرگذار است، در غیر این‌صورت اگر یقین کند که نهی از منکر او در فرد اثر ندارد، انجام آن از عهده او ساقط است.  در این مسیر باید از زبان نرم و تأثیرگذار استفاده شود و از تندزبانی و خشونت پرهیز گردد.

به گفتۀ فقیه برجسته حوزه علمیه قم، شرط دیگر برای امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر این است که بدانیم و یقین کنیم که فرد معصیت‌کار اصرار به انجام عمل‌اش دارد، اما اگر رفتار و کنش گناه‌آلود و یا ترک یک معروف تصادفا و سهوا از سوی فردی رخ می‌دهد، نهی از منکر، لزومی ندارد.

معظم‌له در ادامه یادآور شدند: شرط دیگر انجام فریضه امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر آن است که یقین کنیم انجام این فریضه خسارت و آسیبی بر ما وارد نمی‌کند، یعنی اگر بدانیم پس از انجام امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر، فرد مخاطب از روی تلافی به جان و مال و خانواده ما آسیب میزند، انجام این فریضه از ما ساقط می شود.

حضرت آیت الله یثربی انگیزه اصلی از امر به معروف‌ و نهی ‌از منکر را دلسوزی و خیرخواهی دانستند و یادآور شدند: مخاطب این فریضه تنها مردم نیستند و به فرموده امام سجاد علیه‌السلام، «خالصانه و با زبان خیرخواهی حاکمان را هم باید نصیحت کنیم» اما نصیحت حاکم و مسئول هم واجب کفایی است و اگر در آنان احتمال اثر نمی‌دهیم انجامش از ما ساقط است.

ایشان با یادآوری توصیه‌های گذشته خود و عدم تأثیر آن در اصلاح امور، افزودند: امروز هم متاسفانه فقر کمرشکن بر سرتاسر کشور سایه افکنده چنانچه حتی تهیه قوت لایموت هم بر عده‌ای سخت شده اما گویی گوش شنوایی هم در بین مسئولان نیست لیکن در این میان توصیه‌ام به عموم مومنان آن است که در چنین شرایطی با یکدیگر مهربان باشند و بر هم تنگ نگیرند و اگر انسانی در بازگرداندن قرضی ناتوان است به او مهلت دهند و بر او سخت نگیرند.

لینک گزارش تصویری: